คนไข้ที่มีปัญหาปวดฟัน มักจะคิดว่ามีแต่ฟันผุเท่านั้นที่ทำให้ปวดฟันได้ ในที่นี้จะพูดถึงคนไข้ 90% ที่มาพบหมอฟันเพราะมีอาการปวดฟัน
อาการปวดฟันจะแยกสาเหตุได้ 3 ประการคือ 1. จากตัวฟัน / 2. จากเหงือก / 3. จากเหงือกและฟัน
1.สาเหตุจากตัวฟัน
ถ้าฟันผุระดับเคลือบฟันจะไม่แสดงอาการ โดยบริเวณที่ผุผิวเคลือบฟันจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลหรือดำ เมื่อผุถึงชั้นเนื้อฟันก็จะเริ่มมีอาการเสียว และถ้าถึงประสาทฟันเมื่อไหร่จะมีอาการปวดแบบต่อเนื่อง ปวดร้าวตลอดเวลา ทานยาแก้ปวดและแก้อักเสบจะช่วยทุเลาได้ ถ้ามีอาการอักเสบถึงปลายราก มันจะเป็นถุงหนองบวมและทำให้ฟันโยกลอยขึ้นมา เมื่อกัดกระทบฟันจะเจ็บ ถ้าไม่บวมลอยขึ้นมาก็จะมีรอยเปิดถุงหนองด้านข้างฟัน
อาการบวมของเหงือกจะอยู่ต่ำกว่าขอบเหงือกโคนฟันตั้งแต่ 5 มิลลิเมตรขึ้นไป จนถึงร่องกระพุ้งแก้ม สามารถแยกออกจากอาการบวมโดยตรง ที่จุดนี้คือถ้าบวมจากเหงือกจะบวมบริเวณของเหงือกครอบฟันด้านใดด้านหนึ่งหรือทั้งซี่ ซึ่งจะมีผลให้ฟันโยกและกัดกระทบเจ็บ เหมือนกับสาเหตุจากฟันผุเป็นหนองปลายราก แต่แยกอาการปวดได้ โดยถ้าปวดจากเหงือกจะไม่ปวดตลอดเวลาอมน้ำเกลือแล้วจะดีขึ้น
2.สาเหตุจากเหงือก
สิ่งที่เห็นได้ชัดคือ จะมีคราบอาหารและหินปูนเกาะอยู่ตามฟันและขอบเหงือก ในรายที่เป็นมากจะมีอาการฟันโยกและเลือดออกตลอด เวลาแปรงฟันหินปูนจะแทรกเข้าไปอยู่ในระหว่างตัวฟันและเหงือก และค่อยๆทำลายกระดูกส่วนที่ยึดติดตัวฟัน เหงือกจะเริ่มมีสีแดงบวมจนถึงรากฟัน ในบางรายอาจไม่เห็นหินปูนเกาะ แต่จะมีเหงือกบวมแดงที่จุดใดจุดหนึ่งบริเวณคอฟัน ใช้เครื่องมือเขี่ยดูจะพบซากหรือร่องลึกลงไปในกระดูกรอบๆตัวฟัน ในตำแหน่งที่บวมนั้นอาการปวดจากเหงือกจะไม่ปวดตลอดเวลา แต่จะเจ็บมากเวลาฟันกระทบหรือเคี้ยวอาหาร
3.สาเหตุจากฟันผุและเหงือกอักเสบ
ส่วนใหญ่จะพบฟันผุตามซอกระหว่างซี่ฟัน ฟันซ้อนติดกันทำให้ทำความสะอาดลำบาก มีการถอนฟันออกไปบางซี่ ฟันซี่ข้างเคียงล้มเอียงเกิดเป็นซอกฟัน ตำแหน่งที่ถอนฟันออกไป ก็จะมีเศษอาหารติดบ่อยๆฟันจะผุ ขณะเดียวกันเศษอาหารที่ตกค้างก็จะไปกดเหงือก ทำให้เกิดการอักเสบของเหงือกร่วมด้วย จะมีอาการปวดเหมือนปวดฟัน
ถ้าฟันผุไม่ถึงประสาทฟันจะมีอาการปวดตุ๊บๆ ไม่ปวดร้าวตลอดเวลา อาการส่วนใหญ่จะมีอาการเสียวฟัน ดื่มน้ำเย็นไม่ได้ เวลาเคี้ยวอาหารจะปวดมาก หรือปวดหลังเคี้ยวอาหารสักพัก ขึ้นอยู่กับว่าเป็นรูใหญ่มากน้อยขนาดไหน ลักษณะนี้การอุดฟันอย่างเดียวจะไม่หาย จะต้องมีการรักษาเหงือกโดยการคุมเหงือกและเกลารากฟัน อาการของเหงือกอักเสบจะค่อยๆหายไป หลังจากอุดฟันในตำแหน่งซอกฟันนั้นๆ หากไม่มีเศษอาหารเข้าไปติดซอกนั้นอีก
source : รักปาก รักษ์ฟัน ทพ.อมรสิทธิ์ เมืองคุ้ม